Hayatla gayret etmekten yorulmuş olan Bay Samir; bir iş çıkışı her akşam yürüdüğü yolun kendisine yabancılaştığını fark eder. Bu yol üzerinde bulunan ve daima seyrettiği tuhafiye dükkanı yıkılmıştır. Vitrininde yıllardır duran yakışıksız plastik model ise ortadan kaybolmuş, Bay Samir’in anılarıyla birlikte huzurunun kırıntılarını da yanında götürmüştür.
Lodoslu bir akşam, Bay Samir’in Taksim ile Şişli ortasındaki spiritüel seyahati bu türlü başlar. Yollar, kaldırımlar, kuşlar ve palavralar üstüne bir hikaye…
“Dünya değişiyor ulan. Değişiyor ve kirleniyor! Bir gün konutumun yolunu bulamayacağımdan korkuyorum. Sabit rotamdan çıkalı çok oldu. Bu kokuşmuş yüzeyde adım atacak yer kalmadı,” diyen Bay Samir’in kayıp vitrin modeli Sabit Efendi’yi arayışını bahis edinen “Bay Samir” isimli oyun Kozmopolitan Tiyatro’nun birinci eseri.
Alper Kurbaloğlu’nun kaleme aldığı oyunun direktörlüğünü kollektif üstleniyor. Oyunun takımında ise Gökhan Gürün ve Kerim Eser yer alıyor.
Oyun, Ekin Yazın Dostları Tiyatro Mükafatları 2024 “Yılın Küçük Salon Erkek Oyuncusu”, İsmet Küntay Tiyatro Mükafatları 2024 “Yılın En Başarılı Birinci Yapımı”, Üstün Akmen Tiyatro Mükafatları 2024 “Seçici Şura Özel Ödülü”, Üstün Akmen Tiyatro Mükafatları 2024 “Seçici Şura Özel Ödülü”, Yeni Tiyatro Dergisi Emek ve Muvaffakiyet Mükafatları 2024 “Küçük Salon Oyunu” mükafatlarına layık görüldü.
“Bay Samir”le ilgili sorularımızı Gökhan Gürün ve Kerim Urun’a sorduk.
‘OYUNDA DİREKTÖRÜMÜZ YOK, BU EPEYCE RİSKLİ VE GÜÇLÜ BİR SÜREÇTİ’
“Bay Samir”le nasıl tanıştınız? Bize oyunun hazırlık sürecinden bahseder misiniz?
Gökhan Gürün: Ben birinci olarak Alper Kurbaloğlu’nun öykülerini okurken tanıştım.
Pandemi periyodunda tek başıma oynadığım versiyonda Bay Samir sokakta ve tekinsizdi. 17 dakikalık dijital bir performans olarak seyirciyle buluşturduk.
Ancak kıssaya dair zihnimizde birtakım yarım kalmışlıklar vardı, daha çok seyirciyle buluşmasını istedik. Kerim ve ben kıssayı çok seviyorduk, sağ olsun, Alper bizim için uzun versiyonunu yazdı. Sarsıntı sebebiyle prova süreçlerimiz ertelendi. Yıkılan bir kent görüp, değişim ve farklı yıkımları anlatmak için daha çok çalıştık. Oyunda direktörümüz yok, bu epey riskli ve şiddetli bir süreçti. Grubumuzun isminden da anlaşılacağı üzere, her fikri masada/sahnede tartışarak, deneyerek son halini şekillendirdik. İşine ve aklına güvendiğimiz yaratıcı grup bize dahil oldu. Son olarak; Salih Usta ve Selin Köseoğlu karar verici oldular ve daha çok rotamızı onlar belirledi.
Bay Samir oyun boyunca bir koşu bandında bazen hızlanıyor bazen yavaşlıyor lakin hiç durmuyor. Buna rağmen Bay Samir’in pek hareket ettiği de söylenemez; yalnızca işi ve konutu ortasında gidip geliyor. Bu tezatlığı nasıl okumak gerek?
G. G.: Bay Samir’in yol öyküsü ancak bu yol yalnızca fizikî değil, birebir vakitte zihnine yolculuk… Hayatın ritmini o yol üzerinden anlatmaya çalıştık, yan karakterler de buna tempo oluşturdu. Lakin ne yaparsak yapalım, rotamızı oluşturan şey birden fazla vakit dış etmenler. Değişen ve dönüşen dünya onu (Bay Samir’i) sabit rotasından çıkarıyor.
Galiba her attığımız adım bizi ileriye götürmüyor, oyun içinde bunun üzere birçok tersinleme bulunuyor. Koşu bandı fikriyle bize sonsuz rota açan Hilal Polat’a ayrıyeten teşekkürler.
Kerim Eser: Bay Samir aslında koşu bandına hapsolmuş biri, sıkıştırılmış biri ve o sıkışıklığı ortasında da zati bunu kabul etmiş ve yalnızca işi ve konutu ortasında gidip geliyor lakin o sıkıştığı ya da sıkıştırıldığı alanda da yeniden rahat ve huzur bulamıyor, yani inançlı alanında da huzursuzluğu onunla birlikte ilerliyor.
‘HEPİMİZİN SABİT EFENDİLERE GEREKSİNİMİ VAR’
Bay Samir çok yalnız biri. Tek dertleştiği, dahası onu tek dinleyen kişi Sabit Efendi. O da Matmazel isimli bir giysi dükkânının vitrin modeli. Herkesin durmadan konuştuğu, durmadan kendini anlattığı günümüzde sessiz bir muhatap bulmak, palavradan da olsa dinlenmek, bulunmaz bir nimet üzere, ne dersiniz?
G. G.: Katiyen katılıyorum. Sabit Efendi benim/bizim için Bay Samir’in iç sesi ve hayatın yorgunluklarındaki sığınağı… Olağan ki benim de hayatın içinde durmak istediğim, huzur bulduğum, sığındığım alanlar var. Bay Samir’in hayatında kendine oluşturduğu durak da plastik vitrin modeli. O tahminen onun arkadaşı, tahminen iç sesi, desteği hepimiz üzere. Gün içinde bile durduğumuz anlar var. Hepimizin farklı ve hiç susmayan bir iç sesimiz var. Sanırım hayatı daha yaşanabilir kılan şey bu. Yalnızlığını tekdüze yaşamayı tercih etmiş birinin, yarısı kaybolmuş bir plastik vitrin modeliyle sohbeti, onun varlığıyla hayata tutunma uğraşını gösteriyor… Bir evvelki sorunuzdaki tezatlık üzere; oyundaki yarım kalmışlıklar kendini bir halde tamamlama çabası…
K. U.: Evet, Bay Samir çok yalnız lakin yalnızlığını da seven biri. İstediğinde tek dertleştiği de Sabit Efendi. Onu yargılamadan, yadırgamadan dinliyor. Böylesine dinlemek bulunmaz bir nimet. Oyunda öne çıkan başlıklardan biri de kapitalizm eleştirisi. Neme lazımcı Bay Samir’in de bu işleyişle direkt bir kederi yok aslında. Onun tek kederi yalnızlık.
Neme lazımcılığın sistemi; sistemin de yalnızlığı beslediğini düşünürsek, herkesin bir Sabit Efendi’ye gereksinimi var diyebilir miyiz?
G.G.: Neme lazımcı, neme gerekçi sistemle olan sıkıntısı, yalnızca Matmazel’in kapanması ve Sabit Efendi’nin her zamanki yerinde olmamasıyla harekete geçiyor. Kapitalizme ve bunun getirisiyle değişen/dönüşen dünyaya ses çıkartamadığımız/çıkartamadığımızı düşündüğümüzde; çoğumuz neme lazımcı, neme gerekçiyiz. O halde zati hepimizin bir Sabit Efendisi vardır.
K. U.: Evet, kapitalist sisteme bir tenkit var. Fakat bu Bay Samir’in dünyasında ince bir çizgi olarak ona eşlik ediyor. Bay Samir yalnızlığı sevdiği için yalnız kalmayı tercih eden biri. Bu yalnızlık içinde tek bir durağı var; Sabit Efendi. Hepimizin Sabit Efendilere gereksinimi var, bu yanlışsız. Bu bazen bir çay kaşığı olabilir, bazen bir çiçek, şanslıysak bazen bir insan, bazen de bir mendil tahminen.
‘ÜLKEMİZDE UĞRAŞ BİR CET SPORU’
Bay Samir’in bir gecelik seyahati esnasında karşısına pek çok insan çıkıyor. Çabucak hepsi de problemli tipler. Büyükşehir denince aklımıza gelen kodlar neden genelde olumsuz/tekinsiz oluyor? İstanbul’da yaşamaktan ve İstanbul’da Bay Samir olmaktan konuşalım mı biraz da?
G. G.: Oyunda geçen şu replik, büyük kentlerdeki kaotik ortamı çarpıcı bir formda özetliyor: “Siz istilacı bir türsünüz, birer kanser, hastalıksınız, yalnızca bedeni değil ruhu kirletiyorsunuz.”
Büyükşehirlerde adeta bir kaosun içinde sürükleniyoruz. Süratli değişim, doğayı, hayvanları ve hatta insanı muhafazayı zorlaştırıyor. Halbuki müdafaaya gerek bile duymamalıydık; doğal olanın zati bizatihi var olması gerekirdi. Lakin içinde bulunduğumuz nizam bunu mümkün
kılmıyor.
K. U.: İstanbul’da yaşamak mükemmel bir şey lakin İstanbul’da Bay Samir olmak güç. Büyükşehirde alanınız genişledikçe, karşılaştığınız riskler ve tehlikeler de artıyor. Kendinizi ve hayat alanınızı korumak için daima bir uğraş vermeniz gerekiyor. Küçük bir beldede yaşamak ile İstanbul üzere bir metropolde yaşamak ortasında büyük fark var. Tekrar de tüm zorluklarına karşın, İstanbul’un hoşluğu tartışılmaz.
“Asil bir hayat gayret ile geçer. Rezil bir ömür ise daha çok çaba ile geçer,” diyor Bay Samir. Bunu biraz açalım mı?
G. G.: Burada bir ironi kelam konusu. Bay Samir, aslında hayat uğraşından kaçınan, uğraş etmek zorunda olmadığı bir hayat biçimini seçmiş bir karakter. Lakin günümüz toplumunun süratle değişen yapısı onu kaçınılmaz bir formda bir uğraşın içine çekiyor. Alper’in bir kelamı var: “Ülkemizde gayret bir cet sporu.” Bu cümle de gösteriyor ki aslında asil bir hayat da, rezil bir hayat da gayretten kaçamıyor.
K. U.: Asil bir ömür sürmek için insan gayret eder ama şayet çaba etmezse, sonuçta rezil bir ömrün içinde mi bulur kendini? Bu kelam, kayıtsızlığa ve pasifliğe bir tenkit niteliğinde de birebir vakitte. Hayat biçimleri ortasında temel fark, uğraş şartlarının değişkenliği göz önüne alındığında, uğraştan kaçınan kişi, aslında daha büyük bir çabanın içine sürüklenir.
‘NEMLİZADE’NİN 5. DÖNEM ÇEKİMLERİNİ SÜRDÜRÜYORUZ’
“Bay Samir”, Kozmopolitan Tiyatro’nun birinci oyunu. Kozmopolitan Tiyatro nasıl kuruldu?
G. G.: Ekibin içerisindeki herkes farklı projelerde, farklı gruplar ile çalıştı. Kozmopolitan Tiyatro yeni lakin bizler yıllardır tiyatro yapıcılarıyız. Vakit içinde kendi tecrübe ve kaygılarımızı tüm samimiyetiyle anlatmak için yeni bir oluşuma muhtaçlık duyduk. Birinci olarak Alper’in yazdığı “Bay Samir” öyküsünün etrafında ben ve Kerim bir ortaya geldik. Ardından disiplinler, fikirler üzerine çalışmaya/çatışmaya açık, bize inanıp güvenen yaratıcı takım oluştu. Hepsi başka ayrı işlerinde çok uygunlar ve en kıymetlisi işlerini severek yapıyorlar.
Son vakitlerde neler yapıyorsunuz? Yeni çalışmalarınız hakkında bilgi verir misiniz?
G. G.: Bağımsız, ödeneksiz ve alternatif tiyatro dışında öbür bir çalışmam olmadı. Yeni metinler üzerinde çalışmaya devam ediyorum lakin ne yazık ki bağımsız sahneler yüksek kira maliyetleri, vergiler ve genel ekonomik sorunlar nedeniyle güç günler geçiriyor. Bu durum tüm tiyatro takımlarını olumsuz etkiliyor. Birinci kere yeni bir kıssa anlatma konusunda bu kadar karamsar hissediyorum. Umarım bir gün Matmazel üzere bağımsız sahneleri anlatmak zorunda kalmayız ya da onları anlatacak bir sahne bile bulamayacak hale gelmeyiz. Oyunumuza geldiğiniz, bize sorular sorduğunuz ve alan açtığınız için teşekkür ederiz.
K. U.: Şu sıralar özel bir bankanın dijital platformundaki bir reklam sinemasında oynuyorum. Birebir vakitte YouTube projemiz olan Nemlizade’nin 5. dönem çekimlerini sürdürüyoruz.